Zoals ik al eens eerder in mijn blogs heb geschreven is reizen echt mijn passie en dat is dan ook de reden dat ik heel veel van de wereld heb gezien. Zoals je wellicht al weet heb ik tijdens mijn reizende bestaan talloze keren Mexico bezocht, maar geregeld bleef ik ook wat dichter bij huis. Zo maakte ik met mijn partner vaak tochten met de auto door Europa. Vele jaren geleden belandden wij tijdens één van deze autoritten in de Duitse stad Mannheim en gingen we op zoek naar eventuele bezienswaardigheden aldaar. Het meest trots leken de bewoners van Mannheim op hun pompeuze watertoren die midden in de stad stond, maar dit Neo-barokke bouwwerk kon mij toen niet echt bekoren.
Gelukkig waren er ook nog enkele musea waaronder de Kunsthalle Mannheim, dat midden in de stad aan de Friedrichsplatz was gelegen. Opgetogen en met veel interesse besloten we dit kunstmuseum te bezoeken nog niet wetende wat we hier zouden gaan aantreffen. Al wandelend door het museum kwamen we erachter dat met name de 19de eeuwse schilderkunst ruim vertegenwoordigd was en het belangrijkste kunstwerk uit die periode, waar ik letterlijk en figuurlijk niet omheen kon, was van de bekende schilder Édouard Manet (1832-1883).
Ik herkende in het imposante werk direct de stijl van deze bekende Franse kunstenaar, want ik had meerdere malen in mijn leven een nog veel beroemder schilderij van hem mogen aanschouwen namelijk ‘Le déjeuner sur l’herbe’ dat zich in Musée d’Orsay in Parijs bevindt. Wellicht roept dit werk herkenning bij je op, want wie kent niet die markante scène met het naakte meisje dat met twee geklede heren ergens op het gras in een bosrijke omgeving zit te picknicken.
Maar terug naar het imposante werk van diezelfde Manet in de Kunsthalle Mannheim dat zijn monumentaliteit onder meer te danken heeft aan zijn grote afmeting, want het is maar liefs 2,5 meter bij 3 meter groot. In eerste instantie word je figuurlijk getroffen door het dramatische schouwspel dat Manet op het doek heeft vastgelegd, het is namelijk een peloton militairen die met geweren een oudere heer met een typerende Mexicaanse sombrero executeren. Wat zou hier aan de hand zijn en verwijst de sombrero van de voorname man die de doodstraf ondergaat naar Mexico?

Mijn partner kende het schilderij al en vertelde me dat de titel van het werk ‘De Executie van Keizer Maximiliaan’ was. En vervolgens begon hij in dit Duitse museum vol enthousiasme aan mij een stuk van de Mexicaanse geschiedenis te vertellen. Keizer Maximiliaan van Mexico (1832-1867) werd geboren in Wenen en hij was de broer van de beroemde Habsburgse Keizer Frans Jozef van Oostenrijk. Het kan zijn dat bij die laatste naam een belletje bij je gaat rinkelen want het was deze Frans Jozef die getrouwd was met Keizerin Elisabeth, die beter bekend was onder haar liefkoos naam Sissi. En als je die naam hoort dan denk je meteen aan de gelijknamige jaren ’50 films, waarin de actrice Romy Schneider de rol van deze vermaarde Keizerin Sissi vertolkte.Maar terug naar de zwager van Sissi, namelijk Maximiliaan die wij in zo’n benarde situatie op het schilderij in Mannheim zien. Tijdens de woelige jaren van de Mexicaanse geschiedenis. Toen oorlogen, revoluties en zelfs een burgeroorlog het jonge land verdeelden, viel Frankrijk in 1861 Mexico binnen om zogenaamd de rust te herstellen. Schijnbaar was het in die tijd ook heel ‘normaal’ dat vreemde mogendheden even orde op zaken kwamen stellen in een land dat niet het hunne was. De Franse Keizer Napoleon III (trouwens de neef van Napoleon Bonaparte) wilde van de republiek Mexico een monarchie maken en vroeg aan de Oostenrijker Maximiliaan om keizer van Mexico te worden en zo geschiedde.

Dit ging trouwens niet helemaal zonder slag of stoot want er was nogal wat oppositie tegen dit totalitaire Franse besluit. De toenmalig Mexicaanse president Benito Juárez (1806-1872), die op dat moment aan het bewind was, werd met zijn aanhangers door de Franse troepen verdreven, maar bleef vanuit het noorden van Mexico het verzet leiden tegen de nieuwe machthebbers, waar de nieuwe keizer Maximiliaan aan het hoofd stond.
Keizer Maximiliaan kwam op 28 mei 1864 aan in de Mexicaanse havenstad Veracruz en reisde direct door naar Mexico-Stad. De keizer en zijn vrouw vestigden zich in een paleis dat nog stamde uit de Spaanse koloniale tijd, dat zich bevond op een heuvel genaamd Chapultepec, aan de rand van de historische oude stad. De keizer liet vrij vlot een brede boulevard aanleggen die van zijn paleis naar het stadscentrum zou lopen en noemde die heel toepasselijk de Laan van de Keizer, deze laan bestaat tegenwoordig nog steeds en heet nu Paseo de la Reforma en dit is één van de beroemdste straten van Mexico-Stad.

Het liep echter, zoals je op het schilderij van Manet al kunt zien, niet zo goed af met de Mexicaanse keizer Maximiliaan. Het reeds genoemde Mexicaanse verzet onder leiding van de voormalige president Benito Juárez kreeg op een gegeven moment steun van de Verenigde Staten, dat hen wapens leverde! Deze steeds krachtiger wordende weerstand, en de hulp van de VS, zorgde ervoor dat Napoleon III zijn Franse troepen uit Mexico terugtrok en Maximiliaan het op dat moment bijzonder moeilijk kreeg. Hij weigerde echter in eerste instantie te vluchten en toen hij dat alsnog wilde doen was het helaas te laat. Benito Juárez met zijn medestanders hadden op nieuw de macht in Mexico weten te grijpen en de krijgsraad besloot uiteindelijk dat Keizer Maximiliaan de doodstraf zou krijgen. Op 19 juni 1867 werd Maximiliaan, tegelijkertijd met twee van zijn trouwe generaals, door een vuurpeloton ter dood gebracht.
Verschillende Europese intellectuelen, waaronder de bekende Franse schrijver Victor Hugo en de Italiaanse vrijheidsstrijder Giuseppe Garibaldi, hebben nog protestbrieven naar Benito Juárez gezonden om hem van zijn besluit af te laten zien, maar het kwaad was inmiddels al geschied. Met afgrijzen nam men in Europa kennis van de dood van Maximiliaan en uit protest schilderde Éduard Manet het moment van de executie van keizer Maximiliaan. Natuurlijk was Manet niet bij de uitvoering van deze doodstraf aanwezig en in zijn artistieke vrijheid hield hij zich ook niet helemaal aan de juiste feiten. Manet gaf de soldaten op het schilderij namelijk Franse legeruniformen in de plaats van Mexicaanse kledij. Op deze manier wilde Manet laten zien dat het de schuld van de Franse Keizer Napoleon III was dat Maximiliaan geëxecuteerd was. Hij had hem namelijk in de steek gelaten en daarom was op die manier Napoleon III indirect schuldig aan Maximiliaans dood.
Mocht je trouwens ooit in Mexico-Stad zijn dan moet je echt het paleis van Chapultepecbezoeken. Het is tegenwoordig een museum en verschillende zalen van het gebouw zijn ingericht met talrijke meubels en andere opmerkelijke zaken die ooit eigendom waren van keizer Maximiliaan. Je waant je als je door deze vertrekken loopt even niet meer in Mexico maar veel meer in het 19de eeuwse Wenen of het lijkt zelfs op de set van één van de films van Sissi.

Nos vemos en Mexico!
Saludos, Barbara

Dit blog werd eerder gepubliceerd in de nieuwsbrief 'Post uit Mexico'.

Ik ga naar Mexico!