Blog:

Op de Dag van de Dood eet ik een broodje


November 2022


Echter de rituelen en festiviteiten vinden daarnaast ook thuis en op straat plaats en daar was ik afgelopen week hier in Mexico opnieuw weer eens getuige van.


Pan de Muerto
Momenteel verblijf ik al een aantal weken in de gezellige badplaats Playa del Carmen op het Schiereiland Yucatán en ik merkte dat de spanning in de laatste week van oktober al behoorlijk opliep;naargelang de datum van het feest dichterbij kwamzag je steeds meer versieringen voor de 'Dagen van de Doden’, niet alleen op straat maar ook in de winkels. In de supermarkten kwam opeens een zeer bekend Mexicaanse product weer in de schappen te liggen namelijk de ‘Pan de Muerto’, letterlijk vertaald als het ‘Broodje van de Dood’. Natuurlijk wilden mijn kinderen dit direct proberen en waren meteen verkocht door dit zoete stukje deegwaar.

La Catrina, feestdag Mexico

Al weer jaren geleden, dat moet ergens in de jaren ’90 geweest zijn bedenk ik mij nu, was ik toevallig rond eind oktober en begin november weer eens in mijn geliefde Mexico. Ik maakte toen tot mijn verrassing kennis met een belangrijke Mexicaanse traditie rondom de verering van de doden, die zijn hoogtepunt heeft op 1 en 2 november. Mexicanen zijn erg trots op hun tradities en houden die dan ook met eren in stand!

Het Mexicaansefeest waar ik het over heb staat bekend als de Día de Muertos en dit wordt in het hele land groots gevierd. In de weken voorafgaande aan de 'Dagen van de Doden’ (zoals je het in het Nederlands vertaalt) zie je dat de straten en pleinen versierd worden met figuren en poppen die geïnspireerd zijn op skeletten en schedels. De Día de Muertos vinden plaats op de Katholieke feestdagen die bij ons bekend staan als Allerheiligen (1 november) en Allerzielen (2 november), maar dat was echter niet altijd zo. Het eren van de doden in Mexico heeft namelijk zijn oorsprong in de oude gebruiken en rituelen van de Mayas en de Azteken. De oorspronkelijke bewoners van Mexico kenden een sterke voorouderverering en dat kwam onder meer tot uitdrukking door de gewoonte om jaarlijks, ergens in augustus, naar de graven van overleden familieden te gaan om ‘samen’ met hen te eten en tevens de dierbare doden cadeautjes op het graf te geven. Met de komst van de Spanjaarden werd deze traditie verplaatst naar de eerste twee dagen van november om het zo in overeenstemming te brengen met het Katholieke geloof en zo heeft deze traditie zich tot de dag van vandaag in Mexico voortgezet. Mexicaanse families gaan tegenwoordig dus op 1 en 2 november naar de begraafplaatsen om zogezegd met elkaar hun overleden dierbaren met allerlei oude gebruikenen symboliek te eren. 

La Catrina
Op één van de belangrijke pleinen van Playa del Carmen vielen mij de enorme poppen op waarvan ik weet dat het La Calavera de la Catrina is. Het is een beeltenis van een skelet van een voorname vrouw, herkenbaar onder meer aan haar sjieke kledij en haar extravagante hoed. De vrouwennaam Catrina verwijst naar het Spaanse woord catrin dat voor elegant staat en dat is ze, ondanks ze niet meer levend is, vast en zeker.De bedenker van deze Catrina is de Mexicaanse tekenaar José Guadalupe Posada die haar meer dan 100 jaar geleden bedacht als satire op vrouwen uit de elite van begin 20ste eeuw. Gedachte erachter was dat je nog zo mooi en sjiek kon zijn maar dat de dood voor iedereen voortdurend op de loer lag. De bekende Mexicaans kunstenaar Diego Rivera liet zich voor een muurschildering die hij maakte door de Catrina van zijn collega Posada inspireren. Hij beeldde zichzelf af als een jongetje die de macabere Catrina een hand geeft. Achter hem staat zijn wereldberoemde vrouw en kunstenares Frida Kahlo. Deze prachtige ‘mural’,oftewel muurschildering, is trouwens te zien op het plein ‘Alameda Central’ in Mexico-City en moet je zeker bekijken als je de hoofdstad bezoekt

Diego Rivera Mexico

James Bond
Afgelopen week gingen we op 1 november om zes uur ’s avonds met de hele familie op pad om de speciale parade in het centrum van Playa del Carmen te zien, wat één van de hoogtepunten van Día de Muertos is. Mijn dochters wilden zich, net als zo veel jongelui in Mexico, toepasselijk schminken. De gezichten moesten met witte en zwarte verf in een schedel worden getransformeerd. Wat extra rode verf zorgde dat het nog wat angstaanjagender eruit zag. Een mooie extravagante jurk met de uitstraling van de genoemde ‘La Catrina’ moest de dresscode voor deze avond compleet maken en zo waren we er helemaal klaar voor.

Zoals in Mexico niet ongebruikelijk is, kwam de parade pas na een uurtje vertraging op gang en toen kwam er een bonte stoet van ‘levende doden’ voorbij. Ik moest meteen denken aan de beginscene uit de James Bond-film ‘SPECTRE’ uit 2015 waarbij de hoofdrolspeler, vertolkt door Daniel Craig, zich een weg baant door de talloze verkleedde Mexicanen in het centrum van Mexico-Stad. Echter hier in Playa del Carmen was het toch allemaal wat minder spectaculair dan in deze film maar desalniettemin toch zeer de moeite waard.

Toen wij bij ons appartement aankwamen had men in de lobby een groot altaar voor de doden gemaakt. Eén van de overledene die met een foto op dit altaar werd geëerd was pas recent van ons heen gegaan en dat was de Engelse koningin Elisabeth. Men had voor haar heel toepasselijk een glaasje wijn geëtaleerd terwijl de andere ‘doden’ op dit altaar voor hun portret een Corona hadden staan. 

Oh ja, dan bedoel ik natuurlijk een flesje van het bekende Mexicaanse biertje en absoluut niets anders….


Nos vemos en Mexico!
Saludos, Barbara



Dit blog werd eerder gepubliceerd in de nieuwsbrief 'Post uit Mexico'.